Τροφικές αλλεργίες

Η συχνότητα εμφάνισης τροφικών αλλεργιών έχει αυξηθεί πολύ τα τελευταία χρόνια, επηρεάζοντας έως και 10% των παιδιών στις ανεπτυγμένες χώρες. Η τροφική αλλεργία μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα ζωής των παιδιών αλλά και ολόκληρης της οικογένειας. Ως εκ τούτου, μια ακριβής διάγνωση είναι εξαιρετικά σημαντική.

Η τροφική αλλεργία είναι μια επαναλαμβανόμενη αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος σε μια ή περισσότερες τροφές. Η πρωτεΐνη των τροφών είναι αυτή που προκαλεί την αλλεργική αντίδραση. Την πρωτεΐνη αυτή την ονομάζουμε αλλεργιογόνο. Σε κάθε τροφή είναι συνήθως μία ή περισσότερες πρωτεΐνες (αλλεργιογόνα) που μπορεί να προκαλέσουν μια αλλεργική αντίδραση. Τα αλλεργιογόνα διεγείρουν το ανοσοποιητικό  σύστημα, το οποίο προσπαθεί να προστατεύσει το παιδί. Αποτέλεσμα όλης αυτής της αντίδρασης είναι η εμφάνιση των συμπτωμάτων αλλεργίας.

Παρόλο που ο καθένας από εμάς μπορεί να εμφανίσει αλλεργία σε οποιαδήποτε τροφή, το 90% των τροφικών αλλεργιών προκαλείται από τις παρακάτω 9 τροφές: γάλα, αυγό, ψάρι, ξηρούς καρπούς, σιτηρά, οστρακοειδή, φιστίκι (peanut), σόγια, σουσάμι.

Τα συμπτώματα της τροφικής αλλεργίας μπορεί να είναι από ήπια, έως πολύ σοβαρά: κνησμός  (φαγούρα) στο στόμα, κοιλιακό άλγος, έμετοι, διαρροϊκές κενώσεις, κνιδωτικό εξάνθημα, αναπνευστική δυσχέρεια αλλά και αναφυλαξία, η οποία είναι και η πιο σοβαρή αλλεργική αντίδραση.

Υπάρχουν τρεις τύποι τροφικής αλλεργίας:

• Άμεσου τύπου
• Επιβραδυνόμενου τύπου
• Μεικτού τύπου

Οι άμεσου τύπου τροφικές αλλεργίες ονομάζονται έτσι, διότι τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν λίγα λεπτά έως και μερικές ώρες (~ 2 ώρες) μετά την κατανάλωση συγκεκριμένης τροφής.

Τα πιο κοινά συμπτώματα άμεσου τύπου τροφικής αλλεργίας είναι:

• Κνιδωτικό εξάνθημα, οίδημα στα χείλη ή τα μάτια, κνησμός, ερύθημα
• Φτέρνισμα, ρινική συμφόρηση ή καταρροή
• Βήχας, βράγχος φωνής
• Αναπνευστική δυσχέρεια
• Ναυτία, εμετός, κοιλιακό άλγος
• Αναφυλαξία

Οι επιβραδυνόμενου τύπου τροφικές αλλεργίες ονομάζονται έτσι, διότι τα συμπτώματα εμφανίζονται πολύ αργότερα, από 2 έως 72 ώρες μετά την κατανάλωση της τροφής.

Τα πιο κοινά συμπτώματα είναι:

Στα βρέφη :

• Αίμα και/ή βλέννα στα κόπρανα
• Κολικοί
• Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
• Δυσκοιλιότητα
• Διάρροια ή συχνές κενώσεις
• Έκζεμα
• Καθυστέρηση στην ανάπτυξη

Σε μεγαλύτερα παιδιά παρατηρούνται συμπτώματα όπως:

• Κοιλιακό άλγος
• Δυσκολία στην κατάποση
• Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση-Οισοφαγίτιδα
• Έμετοι

Τα συμπτώματα της επιβραδυνόμενου τύπου αλλεργίας είναι λιγότερο επικίνδυνα για τη ζωή του παιδιού, διότι δεν οδηγούν σε αναφυλαξία, η οποία είναι πολύ σοβαρή αλλεργική αντίδραση, απειλητική για τη ζωή.

 Η ύπαρξη όμως επιβραδυνόμενου τύπου αλλεργίας στα βρέφη, δεν αποκλείει την συνύπαρξη και άμεσου τύπου. Γι’ αυτό, θα πρέπει πάντα να πραγματοποιείται ένας εκτενής παιδοαλλεργιολογικός έλεγχος.

Επιβραδυνόμενου τύπου αλλεργίες είναι:

Αλλεργική πρωκτοκολίτιδα:

Αυτή η διαταραχή παρουσιάζεται συνήθως σε βρέφη και χαρακτηρίζεται από παρουσία αίματος και βλέννης στις κενώσεις υγιούς βρέφους.

Η πιο συνηθισμένη αιτία είναι το αγελαδινό γάλα. Είναι μια καλοήθης κατάσταση που συνήθως υφίεται μέχρι το πρώτο έτος ζωής.

FPIES (Σύνδρομο ενετεροκολίτιδας επαγόμενο από τροφική πρωτείνη):

Εμφανίζεται συνήθως σε βρεφική και νηπιακή ηλικία. Είναι σπάνιο σε αποκλειστικά θηλάζοντα βρέφη. Τα συμπτώματα εμφανίζονται 1-4 ώρες μετά τη λήψη της ενοχοποιημένης τροφής (αλλεργιογόνου), με επαναλαμβανόμενους, εξουθενωτικούς εμέτους που μπορεί να οδηγήσουν σε αφυδάτωση και λήθαργο. Αρκετές ώρες αργότερα ένα μικρό ποσοστό των παιδιών μπορεί να εμφανίσουν διαρροϊκές κενώσεις.

Συνήθως υφίεται μέχρι το πέμπτο έτος ζωής.

Μεικτού τύπου

Ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα

Είναι μια αλλεργική νόσος κατά την οποία μία ομάδα λευκών αιμοσφαιρίων, τα ηωσινόφιλα, συσσωρεύονται στην επιφάνεια του οισοφάγου προκαλώντας  φλεγμονή. Η φλεγμονή αυτή προκαλεί στένωση του οισοφάγου. Τα συμπτώματα τείνουν να ποικίλουν ανάλογα με την ηλικία: τα βρέφη και τα μικρά παιδιά παρουσιαζούν συχνά δυσκολίες στη σίτιση, αναγωγές και ανεπαρκή πρόσληψη βάρους, τα παιδιά σχολικής ηλικίας εμφανίζουν εμετό ή κοιλιακό άλγος και οι έφηβοι και οι ενήλικές παρουσιάζουν δυσκολία στην κατάποση ιδιαίτερα σε ξηρά, στερεά τρόφιμα ή ενσφηνώση βλωμού στον οισοφάγο.

Επιδημιολογικές μελέτες δείχνουν ότι είναι  πολυπαραγοντική νόσος για την οποία ευθύνονται περιβαλλοντικοί και γενετικοί παράγοντες. Περιβαλλοντικοί  παράγοντες είναι τροφικά και εισπνεόμενα αλλεργιογόνα και σε αρκετές περιπτώσεις έχει διαπιστωθεί η εποχική διακύμανση των εξάρσεων και υφέσεων της νόσου. Η Ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα συνδυάζεται με άλλες ατοπικές ασθένειες. Η σχέση με ρινίτιδα, άσθμα, έκζεμα ή τροφική αλλεργία ανιχνεύεται σε 70, 40, 30 και 50% των περιπτώσεων, αντίστοιχα.

Η διάγνωση της τροφικής αλλεργίας γίνεται με :

• Λήψη ιστορικού εστιασμένο στην αλλεργία
• Δερματικά τεστ δια νυγμού
• Αιματολογικές εξετάσεις για προσδιορισμό ειδικών IgE
• Μοριακές Διαγνωστικές εξετάσεις
• Δοκιμασία τροφικής πρόκλησης

Τα δερματικά τεστ δια νυγμού πραγματοποιούνται στο ιατρείο από την Κα Παπαδογιωργάκη, κατά τη διάρκεια της επίσκεψης. Μία σταγόνα  υγρού εκχυλίσματος από το αλλεργιογόνο τοποθετείται πάνω στο χέρι και στη συνέχεια, ένας σκαρφιστήρας περνάει μέσα από το υγρό στο επάνω στρώμα της επιδερμίδας. Αν στο σημείο αυτό εμφανιστεί ένας πομφός σε διάστημα 15-20 λεπτών, αυτή η θετική  αντίδραση σημαίνει πιθανή αλλεργία. Αν ο ασθενής δεν παρουσιάσει πομφό, τότε το τεστ είναι αρνητικό. Τα δερματικά τεστ δια νυγμού, μας δίνουν άμεσα αποτελέσματα και έχουν υψηλότατη αξιοπιστία ακόμα και σε πολύ μικρές ηλικίες.

Οι  αιματολογικές εξετάσεις για προσδιορισμό ειδικών IgE  (Rast ή CAP) είναι συμπληρωματική στις δερματικές δοκιμασίες εξέταση. Γίνεται για την επιβεβαίωση μιας θετικής δερματικής δοκιμασίας και την ποσοτικοποίηση της ευαισθησίας στο συγκεκριμένο τρόφιμο.

Αποτελεί μια συμπληρωματική εξέταση στα δερματικά τεστ και δεν μπορεί να τα αντικαταστήσει.

Οι μοριακές διαγνωστικές εξετάσεις είναι αιματολογικές εξετάσεις, μέσω των  οποίων επιδιώκουμε έναν ακριβέστερο επιμερισμό των χαρακτηριστικών της αλλεργίας.

Μας δίνουν πληροφορίες, όχι μόνο απέναντι σε ποια τροφή έχει φτιάξει αντισώματα ο οργανισμός, αλλά και σε ποιες συγκεκριμένες πρωτεΐνες  της τροφής.

Τέλος, ακολουθεί η δοκιμασία πρόκλησης, κατά την οποία το παιδί τρώει σταδιακά αυξανόμενη ποσότητα της τροφής και εφόσον δεν παρατηρηθεί αντίδραση, η τροφή επανεισάγεται στο διαιτολόγιο του.

Η δοκιμασία  αυτή γίνεται  στο ιατρείο – σύμφωνα με συγκεκριμένα πρωτόκολλα - υπό παρακολούθηση από την Κα Παπαδογιωργάκη,  η οποία έχει εκτενή εμπειρία στις τροφικές προκλήσεις.